Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin vatandaşı olmak isteyen yabancıların ‘’vatandaş’’ statüsünü kazanabilmesi için birden farklı yol mevcuttur. Temel olarak Türk vatandaşlığı doğumla veya sonradan kazanılmak üzere ikiye ayrılır(Yön. Md .5).Bu farklı yolların her birinin kendine has prosedürü mevcut olmak ile birlikte izlenecek usul de farklılık göstermektedir. Herhangi bir hak kaybına uğramamak adına vatandaşlık kazanmak isteyen yabancıların uzman bir avukat ile başvuru yapmalarını tavsiye ederiz. Durumunuzun özellikleri ve içinde bulunduğunuz şartların değerlendirilmesi adına bizlerle iletişime geçebilirsiniz.
- DOĞUMLA TÜRK VATANDAŞLIĞI KAZANILMASI
Doğum ile Türk vatandaşlığı kazanılması iki halde mümkündür. Bunlardan ilki soy bağı (anne- baba uyruğu önem arz eder) , diğeri doğum yeri esasına göre belirlenir.
Soy bağı ile kazanılan vatandaşlık, çocuğun doğumu anında soy bağı ile bağlı bulunduğu Türk vatandaşı ana veya babanın vatandaşlığını kazanmasını ifade eder.
Soy bağı esasına göre vatandaşlık kazanabilmesi de kendi içinde farklılık gösterir. Anne/babanın uyruğu, çocuğun evlilik birliği içinde doğup doğmadığı, yabancı ana/ Türk vatandaşı baba durumunda baba ile çocuğun soy bağının kurulup kurulmadığı gibi konular başvuru açısından önemlidir. Şayet Türk vatandaşı baba ile çocuğun soy bağı kurulamadı ise ‘Soy Bağının Tespiti Davası’ adlı makalemize bakmanın sizler açısından faydalı olacağını düşünüyoruz.
Türkiye’de doğan bir çocuğun anne babasından dolayı herhangi bir vatandaşlığı kazanamadığı durumlarda doğum yeri esası devreye girer. Vatansızlığın engellenmesi ve çocuğun ali menfaatlerinin gözetilmesi prensipleri Türk vatandaşlık mevzuatına yön vermiştir. Ayrıca anne ve babası tespit edilemeyen ancak Türkiye’de doğan çocuklar da Türk vatandaşı olabilmektedir.
2- SONRADAN TÜRK VATANDAŞLIĞI KAZANILMASI
Vatandaş olmak isteyen yabancının önüne çıkan birden fazla yol mevcuttur.
A) Yetkili makam kararı ile
B) Evlat edinilme yolu ile
C) Seçme hakkının kullanılması ile Türk vatandaşlığı sonradan kazanılabilir.
Türk vatandaşlığının yetkili makam kararı ile kazanılması son dönemde vatandaş olmak isteyen yabancıların sıklıkla başvurduğu bir yol olarak karşımıza çıkmaktadır. Yetkili makam kararı ile vatandaş olmak isteyen yabancıların tercih edecekleri ve hukuki durumları özelinde kendilerine uygun olabilecek yollar farklılık göstermektedir. Buna göre yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığı kazanılması ;
• Türk vatandaşlığının genel yolla kazanılması
• Türk vatandaşlığının istisnai olarak kazanılması
• Türk vatandaşlığının yeniden kazanılması
• Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılması; yolları ile mümkündür.
TÜRK VATANDAŞLIĞININ GENEL YOL İLE KAZANILMASI
Yabancıların Türk vatandaşlığına kabul edilmesinde genel yol, şartlarını yerine getiren yabancının başvuru yoluyla vatandaşlığı talep etmesi ve devletin bu talebi kabul etmesi ile kazanılan vatandaşlıktır.
Türk vatandaşlığına geçmek isteyen bir yabancı, gerekli şartları taşıması halinde yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığını kazanabilir.
Yabancıların Türk vatandaşlığını kazanabilmeleri için:
• Kendi millî kanununa, vatansız ise Türk kanunlarına göre reşit ve ayırt etme gücüne sahip olmaları,
• Başvuru tarihinden geriye doğru kesintisiz Türkiye’de beş yıl ikamet etmeleri,
• Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğini davranışları ile göstermeleri,
• Genel sağlık bakımından tehlike oluşturan bir hastalıklarının bulunmaması,
• İyi ahlak sahibi olmaları,
• Yeteri kadar Türkçe konuşabilmeleri,
• Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayacak gelire veya mesleğe sahip olmaları,
• Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hallerinin bulunmaması gerekmektedir.
Türk Vatandaşlığının İstisnai Olarak Kazanılması
Belirli özelliklere sahip yabancılara, vatandaşlığa alınmada aranan genel şartlara sahip olmasalar da Türk vatandaşlığına istisnai yollarla alınma imkânı tanınmıştır.
İstisnai vatandaşlık yolu ile Türk vatandaşlığını kazanabilecek yabancılar:
• Türkiye’de sanayi tesisi kuran veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel ve sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili Bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulanlar.
• Uluslararası ilişkilerin gerekliliği ve ülkemizin menfaati veya herhangi bir sebeple Bakanlar Kurulunca Türk vatandaşlığını kazanmaları zaruri görülenler
• İskan Kanununa göre göçmen olarak kabul edilenler.
İskan Kanununa göre göçmen, Türk soyundan olanlar ve Türk kültürüne bağlı olup yerleşmek amacıyla tek başına veya toplu halde Türkiye’ye gelip İskân Kanunu uyarınca göçmen olarak kabul edilen kişiyi ifade eder. Kimlerin Türk soylu ve Türk kültürüne ait olduğuna Bakanlar Kurulu karar verir. Balkan göçmenleri buna göre Türk vatandaşlığına kabul edilmiştir.
• İstisnai vatandaşlık başvurusunda bulunan kişilerin milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması gerekir.
• İstisnai vatandaşlık, diğer şartlara bakılmaksızın İçişleri Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu kararı ile verilir.
GAYRİMENKUL YATIRIMI YOLUYLA TÜRK VATANDAŞLIĞI KAZANMA
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olabilmek adına yabancıların güncel olarak sıklıkla tercih ettiği bir yol ise Gayrimenkul Yatırımı Yoluyla Türk Vatandaşlığı kazanmaktır. 18 Eylül 2018 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan yeni düzenlemelere göre 250.000 USD bedel karşılığında taşınmaz satın alan yabancılar istisnai usul ile Türk vatandaşlığı hakkı kazanabilmektedir. Taşınmaz(ev, dükkan) satın alan yahut tapu siciline gerekli şerhi verdirmek kaydı ile taşınmaz satış vaadi sözleşmesi yapan yabancının kendisi, eşi ve 18 yaşından küçük çocukları da vatandaş olma hakkına sahip olabilmektedir.
Bu yolla vatandaşlık kazanmak isteyen yatırımcı yabancıların vatandaşlık işlemlerini yaparken taşınmazın niteliği, tapu siciline ilgili şerhin verilmesi, değer tespiti, kurulacak sınırlı ayni hakların niteliği vb. konularda bir uzmandan yardım almanızı öneririz
Gayrimenkul yatırımının dışında 500.000 USD sabit sermaye yatırımı, en az 50 kişilik istihdam sağlama şartı , 500.000 USD mevduatı belirli süre ile mevduatı Türkiye Cumhuriyeti bankalarında tutma yahut 500.000 USD değerinde yatırımı devlet borçlanma araçlarında tutan yabancılar da istisnai yolla vatandaşlık başvurularında bulunabilirler.
Türk Vatandaşlığının Yeniden Kazanılması
Herhangi bir nedenle Türk vatandaşlığını kaybetmiş kişilerin yeniden Türk vatandaşlığını kazanmaları ikamet şartına bağlı olarak ya da ikamet şartına bağlı olmaksızın kazanma olmak üzere iki yolla gerçekleşir.
a. Türk Vatandaşlığının İkamet Şartı Aranmaksızın Yeniden Kazanılması
Aşağıda durumları belirtilen kişiler milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Türkiye’de ikamet şartı aranmaksızın, Türk vatandaşlığını İçişleri Bakanlığı kararı ile yeniden kazanabilirler:
• Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler,
• Ana veya babalarına bağlı olarak iradeleri dışında Türk vatandaşlığını kaybeden ve ergin olmalarından itibaren üç yıl içerisinde seçme hakkını kullanmayanlar.
Yurtdışında yaşayan ve Türk vatandaşlığından usulüne göre çıkarak bulunduğu ülke vatandaşlığına geçen kişilerin yeniden Türk vatandaşlığını kazanmaları bu yolla gerçekleşmektedir.
b. Türk Vatandaşlığının İkamet Şartına Bağlı Olarak Yeniden Kazanılması
Daha önce Türk vatandaşı olup da Türk vatandaşlığı kaybettirilenler Türkiye’de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını kazanabilirler.
• Bu kişilerin Türk vatandaşlığını kazanmalarına dair yetki Bakanlar Kurulundadır.
Aynı şekilde Türkiye’de ikamet edip de seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığını kaybedenler Türkiye’de üç yıl ikamet etmek şartıyla Türk vatandaşlığını yeniden kazanabilirler.
• Kaybettirme ya da seçme yoluyla Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerin yeniden Türk vatandaşı olabilmeleri için milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hallerinin bulunmaması gerekir.
Türk Vatandaşlığının Evlenme Yoluyla Kazanılması
Bir Türk vatandaşı ile evlilik, doğrudan Türk vatandaşlığını kazandırmaz. Türk vatandaşı ile evliliğe bağlı olarak Türk vatandaşlığını talep edebilmek için, başvuran kişinin başvuru anında en az üç yıldan beri bir Türk vatandaşı ile evli olması ve evliliğinin devam ediyor olması gerekmektedir. Bu şartlar sağlandığında kişi Türk vatandaşlığına “sadece” başvurma hakkını elde etmektedir.
Türk vatandaşı ile evlenen yabancı eş, yukarıda sayılan ön şartların varlığı hâlinde, evlenme yolu ile Türk vatandaşlığını kazanmak için yetkili makamlara müracaat etme hakkını elde etmiş olacaktır.
Başvuru ön şartları gerçekleştikten sonra, yabancı eşin Türk vatandaşlığını kazanabilmesi için aranan şartlar;
• Aile birliği içinde yaşama,
• Evlilik birliği ile bağdaşmayacak bir faaliyette bulunmama,
• Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hâli bulunmama, olmak üzere üç temel şarttır.
Bu asli şartların tespiti yetkili makamlarca yapılır.
Uygulamada evlilik birliği ile bağdaşmayacak faaliyetlerde bulunmamanın tespitinde fuhuş yapmak, fuhşa aracılık yapmak gibi kriterler araştırılmaktadır.
Vatandaşlık başvurusu yapılan makam, yapacağı inceleme sonucu oluşan kanaatini de içeren dosyayı, karar alınmak üzere İçişleri Bakanlığına gönderir. İçişleri Bakanlığının ilgili hakkında vereceği vatandaşlık kararı ile birlikte, yabancı eş Türk vatandaşlığını kazanmış olur.
Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancılar evlenmenin butlanına karar verilmesi halinde evlenmede iyi niyetli iseler Türk vatandaşlığını muhafaza ederler.
Evlenme ile Türk vatandaşlığını kazanan yabancının evliliğinin butlanına karar verilmesi halinde, Türk vatandaşlığını muhafaza edip etmeyeceği konusu başvuru yapılan şehrin valiliği aracılığıyla İçişleri Bakanlığından sorulur.
Evlenmenin eşin vatandaşlığına etki edebilmesi için, hukuken geçerli bir evliliğin varlığı gereklidir. Evlenmenin ehliyet ve şartları bakımından ise, her bir tarafın kendi millî hukukuna göre, evlenme ehliyet ve şartları tespit edilecektir. Ehliyet ve şartlar ile şekil kurallarına uygun olarak yapılan evlenmeler, Türk kamu düzenine aykırı sayılan evlilikler ile hülle evlilikleri istisnaları dışında, hukuken geçerli evliliklerdir.
Türk Vatandaşlığının Evlat Edinilme Yoluyla Kazanılması
Bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ergin olmayan yabancı, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla, Türk vatandaşlığını kazanabilir.
Evlat edinilecek çocuğun ergin olup olmadığı, bir ehliyet meselesi olduğu için çocuğun millî hukukuna göre tespit edilir. Küçüğün birden fazla ülke vatandaşlığının bulunması durumunda sıkı irtibat halinde olduğu ülke kanunlarına göre ergin olup olmadığına bakılır. Evlatlığın, ‘küçük’ (ergin olmayan çocuk) olmaması hâlinde, diğer şartın varlığını araştırmaya gerek kalmaksızın vatandaşlık başvurusu reddedilir.
Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması şartının tespiti, yetkili makam kararı ile Türk vatandaşlığının diğer şekillerde kazanılması hallerinde izah edilen usulle yapılır
Türk Vatandaşlığının Seçme Hakkı İle Kazanılması
Türk vatandaşlığını ana veya babalarına bağlı olarak kendi iradesi dışında kaybetmiş olan kişiler seçme hakkını kullanmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanabilirler.
• Türk vatandaşlığını ana veya babalarına bağlı olarak kaybeden kişilerin seçme hakkını kullanarak yeniden Türk vatandaşı olabilmeleri için ergin olmalarından itibaren üç yıl içinde Türk vatandaşlığına başvurmaları gerekmektedir.
• Seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığına geçmek isteyen kişiler, Türkiye içinde valiliklere yurtdışında ise dış temsilciliklere verecekleri bir dilekçe ile seçme hakkını kullanırlar.
Seçme hakkı ile Türk vatandaşlığının kazanılması yetkili makamların vereceği kabul kararına bağlı değildir.
• Seçme hakkını kullanarak Türk vatandaşlığına geçmek ya da Türk vatandaşlığından ayrılmak, eşin vatandaşlığına tesir etmez.